Mieszkańcy Podlasia chcą lotniska. Komentarz dr Macieja Białousa z Wydziału Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku

Mieszkańcy Podlasia chcą lotniska. Komentarz dr Macieja Białousa z Wydziału Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku

Na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego został przygotowany raport z badania opinii mieszkańców województwa podlaskiego na temat lotniska regionalnego. Raport został przygotowany przez Ogólnopolską Grupę Badawczą na podstawie badania telefonicznego (CATI), przeprowadzonego na reprezentatywnej próbie 1000 mieszkańców województwa podlaskiego. W badaniu uwzględniono takie cechy badanych jak płeć, wiek oraz miejsce zamieszkania, co pozwala na wieloaspektową interpretację opinii mieszkańców.

Komentarz do raportu z badania opinii mieszkańców województwa podlaskiego na temat lotniska regionalnego wykonanego przez Ogólnopolską Grupę Badawczą, stworzył dr Maciej Białous z Wydziału Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku.

Najważniejsze wnioski z badania przedstawiają się następująco:

1. Blisko ¾ badanych (73,9%) uważa, że na terenie województwa podlaskiego powinno powstać lotnisko. Opinie te różnicują się jednak w poszczególnych grupach wiekowych. Największe poparcie dla lotniska prezentują badani w wieku średnim (40-59 lat), gdzie deklarowane poparcie dla lotniska przekroczyło 80%. Najniższe poparcie dla lotniska (65,7%) deklaruje najstarsza kategoria respondentów (70+), która – jak można przypuszczać – jest stosunkowo najmniej mobilna oraz najmłodsza kategoria badanych – osoby w wieku 18-29 lat. W tej grupie poparcie dla lotniska deklaruje jedynie 63% badanych, co może wydawać się zaskakujące. Trudno jest jednoznacznie wskazać przyczyny stosunkowo niskiego poparcia dla lotniska w tej grupie, ale niewykluczone, że zniechęcająca może być wysoka wśród młodych ludzi świadomość obciążeń środowiskowych związanych z powstaniem lotniska; wysoka mobilność młodych ludzi, dla których brak lotniska lokalnego nie jest poważną barierą lub nadanie priorytetu innym inwestycjom w skali kraju, jak np. CPK, o którym dużo mówiono w mediach w czasie realizacji badania. Najbardziej zainteresowani lotniskiem są sami białostoczanie (82,7%), poparcie wśród mieszkańców innych miejscowości w województwie jest zbliżone do siebie i mieści się w przedziale 69-74%.
2. Większość (62,6%) badanych uważa, że lotnisko powinno mieć charakter międzynarodowy, a nie lokalny. Wśród grup wiekowych, najczęściej taką opinie wyrażali najmłodsi – 18-29 lat (74,9%). Częściowo koresponduje to z ich odpowiedziami na poprzednie pytanie, sugerując, że młodsi badani rzadziej widzą sens inwestowania w lotnisko, które nie będzie miało potencjału międzynarodowego.
3. Jeżeli chodzi o lokalizację lotniska, blisko 40% badanych wskazało Białystok (Krywlany), a nieco ponad 60% inną lokalizację. Za lokalizacją na Krywlanach stosunkowo najczęściej opowiadali się mieszkańcy Białegostoku oraz powiatu białostockiego i południowej części województwa, ale nawet wśród nich poparcie dla tego miejsca nie przekroczyło 50% (plasowało się w przedziale 45-48%). Wśród innych, możliwych lokalizacji najczęściej wskazywano Topolany (39,7%), Suwałki (19,7%), Sanniki (14%), Żuki (9,6%). Rozkład płci i wieku dla każdej z tych odpowiedzi jest różny, ale trudno dopatrywać się tu jednoznacznych preferencji. Prawdopodobnie odpowiedzi na to pytanie determinowało przede wszystkim miejsce zamieszkania, potencjalna łatwość dojazdu lub znajomość samej nazwy miejscowości w kontekście planów budowy lotniska i umiejętność wyobrażenia sobie lokalizacji na mapie.
4. Zdecydowana większość (80%) badanych deklaruje, że gdyby lotnisko w województwie podlaskim powstało, to korzystaliby oni z niego. Odsetek deklaracji wyraźnie spada dopiero w grupie osób 70+. Najwięcej głosów przeciwnych jest wśród badanych mieszkających na północy (Suwałki oraz powiaty suwalski, sejneński, augustowski, moniecki, sokólski) i zachodzie województwa (Łomża oraz powiaty łomżyński, grajewski, kolneński, zambrowski). Wiąże się to z pewnością z zakładaną przez badanych lokalizacją lotnika bliżej Białegostoku, co może oznaczać, że wygodniejsze w użytkowaniu pozostaną inne, większe porty lotnicze. Dla mieszkańców zachodniej części województwa np. warszawskie, dla mieszkańców północy również litewskie. Nawet w tych grupach deklaracje korzystania z podlaskiego lotniska przekraczają jednak 70%.
5. Ponad 52% badanych deklaruje, że korzystałoby z lotniska przynajmniej kilka razy w roku, a łącznie 86,2% respondentów deklaruje podróż przynajmniej raz w roku. Odsetek tych deklaracji wydaje się zdecydowanie zbyt optymistyczny, zarówno biorąc pod uwagę inne badania (np. „Barometr lotniczy” z 2017 r. wskazał, że nie więcej niż 17% Polaków, którzy korzystają z tego środka transportu, lata samolotem więcej niż dwa razy do roku) oraz niemożność ustalenia ile i jakich tras obsługiwałoby podlaskie lotnisko. Należy więc traktować te odpowiedzi z pewną rezerwą, przede wszystkim jako deklarację chęci korzystania z lotniska, a nie faktyczną gotowość do podejmowania podróży z taką częstotliwością.
6. Blisko 2/3 respondentów (65,3%) uważa, że lotnisko powinno powstać jak najszybciej, co – jak sugeruje konstrukcja pytania – oznacza okres nie dłuższy niż trzy lata. Tylko niecałe 10% wskazało perspektywę dłuższą niż 8 lat. Ponownie, jak w poprzednim punkcie, taki rozkład odpowiedzi należy uznać raczej za deklarację określonej potrzeby aniżeli pogłębioną, realistyczną prognozę. Należy również zwrócić uwagę, że jedynie 4% respondentów zaznaczyło odpowiedź „nigdy”, przy 26%, którzy wcześniej stwierdzili, że na terenie województwa nie powinno powstawać lotnisko. Najprawdopodobniej badani uznali, że następne pytania dotyczą scenariusza, w którym inwestycja jest rzeczywiście planowana, bez względu na faktyczną potrzebę. Podobnie jak w przypadku ogólnego poparcia dla lotniska, najbardziej zainteresowani jego szybkim powstaniem są ludzie w wieku średnim i wczesnosenioralnym (40-69 lat), natomiast najmniejsze poparcie dla szybkiej budowy jest wśród osób w wieku 70+ (61,8%) oraz najmłodszych (18-29 lat). W tej grupie jedynie 40% osób wybrało odpowiedź „jak najszybciej”, a blisko 30% wskazało na perspektywy dłuższe niż 5 lat lub odpowiedź „nigdy”. Ponownie więc ludzie młodzi prezentują się jako grupa najbardziej sceptyczna wobec planów budowy lotniska, co z pewnością należy potraktować z dużą uważnością.
7. Większość respondentów widzi pozytywne skutki powstania lotniska w regionie. 54,9% badanych uważa, że powstanie portu lotniczego zwiększyłoby bezpieczeństwo w skali regionu i całego kraju. Zdania odmiennego jest tylko 14,2% badanych. Przekonanie o pozytywnym wpływie na bezpieczeństwo ewidentnie rośnie z wiekiem – od niecałych 40% w grupie 18-29 do ponad 60% w grupach 60+. Warto więc podkreślić, że nawet sceptyczni wobec lotniska najstarsi badani w tym wypadku widzą zalety. Zdecydowana większość (86,2%) uważa, że lotnisko wpłynie na rozwój gospodarczy w regionie. Przeciwnego zdania jest 8,7% respondentów. Jak widać, jest to bardzo powszechna opinia, która w podobnym stopniu rezonuje we wszystkich grupach wiekowych (nieznacznie rzadziej w grupach 30-39 oraz 70+) oraz wśród mieszkańców różnych obszarów województwa, chociaż białostoczanie najczęściej wyrażali swoje opinie na ten temat w sposób zdecydowany.
8. 58,2% badanych uważa, że lotnisko powinno mieć charakter cywilno-wojskowy, a 41,8% że wyłącznie cywilny. W tym kontekście dość wyraźnie różnicują się głosy pomiędzy respondentami i respondentkami. W przypadku kobiet, obie opcje zebrały podobną liczbę wskazań, natomiast mężczyźni wyraźnie częściej skłaniali się ku funkcji cywilno-wojskowej lotniska, co należy tłumaczyć prawdopodobnie częstszym zainteresowaniem mężczyzn tematyką wojskową oraz potencjalnymi zagrożeniami dla regionu związanymi z napiętą sytuacją międzynarodową. Poparcie dla funkcji cywilno-wojskowej znacząco wzrasta również wśród badanych po 40. roku życia, co przynajmniej częściowo koresponduje z głosami starszych badanych o pozytywnym wpływie lotniska na bezpieczeństwo regionu i kraju.

Podsumowując, większość badanych mieszkańców opowiada się za szybkim powstaniem międzynarodowego lotniska pasażerskiego w regionie. Należy przy tym zauważyć, że:

• Najmłodsi badani wykazują się wobec tej idei największym sceptycyzmem, co musi zostać zauważone przez potencjalnych decydentów, biorąc pod uwagę długofalowe skutki (np. ekonomiczne, środowiskowe) powstania lotniska.
• Wyobrażenia dotyczące czasu powstawania lotniska oraz częstotliwości korzystania z niego wydają się być zbyt entuzjastyczne i nieosadzone w rzeczywistym potencjale lotniska regionalnego, co sugeruje konieczność poważnej debaty publicznej na temat realnych możliwości powstania lotniska oraz ram jego funkcjonowania (np. ile i jakich lotów rejsowych mogłoby oferować tego rodzaju lotnisko).
• Nieco bardziej przychylni idei lotniska są mieszkańcy Białegostoku i części województwa leżących w jego okolicach (powiat białostocki i południe województwa). Wiąże się to przede wszystkim z wyobrażeniem dużej części osób badanych, że lotnisko powinno zostać ulokowane w Białymstoku lub jego pobliżu.